پرکاری تیروئید(هیپرتیروئیدیسم) (به انگلیسی: Hyperthyroidism) که هایپرتیروئیدی هم نامیده می‌شود، نوعی بیماری غدّهٔ تیروئید است که در آن تیروئید بیش از مقدار طبیعی، هورمون ترشّح می‌کند.
علائم تیروئید
بررسی اجمالی علائم تیروئید وضعیتی است،
که غده تیروئید شما به اندازه کافی هورمون های حیاتی خاص را تولید نمی کند.
کم کاری تیروئیدی ممکن است علائم قابل توجهی را در مراحل اولیه ایجاد نکند.
با گذشت زمان، کم کاری تیروئید بدون درمان ممکن است،
باعث بروز برخی از مشکلات سلامتی مانند:
چاقی، درد مفاصل، ناباروری و بیماری قلبی شود.
تست های دقیقی برای تشخیص عملکرد و کم کاری تیروئید موجود است.
علائم و نشانه های کم کاری بسته به شدت کمبود هورمون ها متفاوت است.
علائم و مشکلات این بیماری به آرامی توسعه می یابد،
اغلب در طول چندین سال پیشروی کرده و نمایان می شود.
در ابتدا، ممکن است علائم کم کاری تیروئید، مانند خستگی و افزایش وزن، را متوجه شوید.
که در سنین بالاتر به علت متوقف شدن سوخت و ساز بدن شما،ممکن است مشكلات بیشتری نمایان شود.
تیروئید چگونه است؟
تیروئید مانند یک کراوات می ماند.
دو لوب آن در هر دو طرف تراشه در جلوی گلو واقع شده و با نوار بافتی به نام ساقه مواجه می شوند.
اگر چه نزدیک به پوست است،
تیروئید معمولا کوچک و نرم است و به سختی می تواند از طریق تماس با پوست احساس شود.
تیروئید متشکل از دو مجموعه سلولی است،
که هورمون ها را ترشح می کند و تولید آن بستگی به توانایی بدن برای استخراج ید زیاد از مواد خوراکی دارد.
میلیون ها سلول فولیکول ها هورمون های حاوی ید را به خون منتقل می کنند.
مهم ترین این هورمون ها تیروکسین (T4) است،
که ۹۹٫۹٪ از هورمون های تولید شده توسط تیروئید را نشان می دهد.
هورمون دیگری مثل triiodothyronine (T3)، ۰٫۱٪ باقی مانده است.
سلول های باقی مانده، به نام parafollicular،
جدا شده و یا در گروه های کوچک هورمون کلسی تونین را ترشح می کنند
جراحی تیروئید
اگر به بیماری جراحی توصیه شود،جراح تیروئید شما گزینه های مناسب جراحی را با شما در میان می گذارد.
گزینه های جراحی از بین بردن قسمت غده تیروئید است، که شامل گره (لوبکتومی تیروئید یا همی ریوییدکتومی) برای از بین بردن تمام غده تیروئید (کل تیروئیدکتومی) است.
برای بیماران مبتلا به گره هایی که باید برداشته شوند،بعضی از این جراحی ها می تواند به عنوان یک روش حداقل تهاجمی انجام شود. بسته به وضعیت و روش انجام شده، برخی از بیماران ممکن است در همان روز به خانه بازگردند، در حالی که دیگران یک شب را در بیمارستان سپری می کنند و صبح روز بعد به خانه می روند.
آزمایش‌های تشخیصی برای پرکاری تیروئید
۱. تاریخچه بیماری و معاینه بالینی برهمه مقدم است.
۲. اندازه‌گیری هورمون تیروئید، تیروتروپین و آنتی‌بادی‌های تحریک‌کننده تیروئید موجود در خون برای تأیید تشخیص بکار می‌رود برای نمونه TSH – T4 – T3 – FTI –T3 – T3Uptake ; آزمایش FTI اطلاعات دقیق تری در زمانی که بیمار در حال استفاده از داروهای ضد تیروئیدی است به پزشک می‌دهد.
- ارزیابی ساختمان و عملکرد غده تیروئید با استفاده از تجویز مقدار کم ید رادیواکتیو.
- اندازه‌گیری تیروتروپین یا هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) که از هیپوفیز ترشح می‌شود و کنترل‌کننده کار تیروئید است. در پرکاری تیروئید مقدار این هورمون در خون به شدت کم می‌شود.
بهتر است که آزمایش‌ها خونی هر ماه یک بار تکرار شود و در صورتی که در حال کنترل بودن بیماری با دارو تشخیص داده شد هر ۳ ماه یک بار تکرار شود.
رژیم غذایی در پرکاری تیروئید
۱- از آنجا که میزان انرژی مورد نیاز در این شرایط ۶۰–۵۰ درصد افزایش می‌یابد، بیماران باید از رژیم پرکالری (حدود ۴۰ کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) استفاده نمایند. بهتر است بیماران تعداد وعده‌های غذایی را افزایش دهند و در مقابل، از حجم هر وعده مقداری کم کنند.
۲- دریافت پروتئین نیز باید بین ۷۵/۱ ۱ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن افزایش یابد. گنجاندن تخم‌مرغ، گوشت قرمز، گوشت ماکیان و ترکیب غلات و حبوبات در رژیم غذایی برای تأمین نیاز پروتئینی توصیه می‌شود. در صورت تخلیهٔ ذخایر پروتئینی بدن، استفاده از مکمل‌های پروتئینی به‌ویژه قبل و بعد از عمل جراحی زیر نظر متخصص تغذیه، می‌تواند مفید باشد.
۳- با توجه به افزایش نیاز به ویتامین‌ها، استفاده از مکمل ویتامین C، ویتامین B کمپلکس خصوصاً ویتامین‌های B1، B2 و B12 همراه رژیم غذایی بسیار مفید است. به‌طور کلی استفاده از مولتی‌ویتامین و مولتی‌مینرال توصیه می‌شود. منابع غذایی ویتامین‌های فوق که باید در رژیم غذایی این بیماران گنجانده‌شود عبارت اند از: انبه، مرکبات، کیوی، شیر و فراورده‌های آن، سبزیجات سبزرنگ، جوانهٔ حبوبات و ماهی.
سوالات متداول
۱٫ پرکاری تیروئید چیست؟
پرکاری تیروئید وضعیتی است که در آن غده تیروئید هورمون‌های تیروئیدی T3 و T4 را بیش از حد تولید می‌کند. این هورمون‌ها متابولیسم بدن را تنظیم می‌کنند و تولید بیش از حد آن‌ها می‌تواند به افزایش سرعت متابولیسم و علائم مختلف منجر شود.
۲٫ علائم پرکاری تیروئید چیست؟
علائم رایج شامل کاهش وزن غیرمترقبه، تپش قلب سریع یا نامنظم، تعریق بیش از حد، اضطراب، عصبی بودن، لرزش دست‌ها، خستگی، ضعف عضلانی، و مشکلات خواب است.
۳٫ چه عواملی باعث پرکاری تیروئید می‌شود؟
علت‌های شایع شامل بیماری گریوز (یک بیماری خودایمنی)، ندول‌های تیروئیدی، تیروئیدیت (التهاب تیروئید)، و مصرف بیش از حد هورمون تیروئید است. همچنین مصرف بیش از حد ید نیز می‌تواند منجر به این وضعیت شود.
۴٫ پرکاری تیروئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص با آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئیدی (T3، T4) و هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) انجام می‌شود. در برخی موارد، تصویربرداری تیروئید یا آزمایش‌های دیگر ممکن است لازم باشد.
۵٫ روش‌های درمان پرکاری تیروئید چیست؟
درمان‌ها شامل داروهای ضد تیروئید (مانند متی‌مازول)، ید رادیواکتیو برای کاهش فعالیت تیروئید، و در برخی موارد، جراحی برای برداشتن بخشی یا تمام غده تیروئید است. نوع درمان بستگی به علت، شدت بیماری و وضعیت سلامتی بیمار دارد.
۶٫ آیا پرکاری تیروئید می‌تواند باعث عوارض جدی شود؟
بله، اگر درمان نشود، پرکاری تیروئید می‌تواند به مشکلات قلبی، پوکی استخوان، و بحران تیروئیدی (یک وضعیت حاد و خطرناک) منجر شود.
۷٫ آیا پرکاری تیروئید بهبود می‌یابد؟
بسیاری از موارد پرکاری تیروئید با درمان‌های مناسب کنترل یا بهبود می‌یابند. در برخی موارد، درمان ممکن است طولانی‌مدت باشد و نیاز به پیگیری منظم دارد.
۸٫ آیا پرکاری تیروئید قابل پیشگیری است؟
پیشگیری از پرکاری تیروئید به طور خاص امکان‌پذیر نیست، اما مدیریت دقیق مصرف ید و پیگیری‌های منظم پزشکی می‌تواند به کاهش خطرات کمک کند. برای کسانی که سابقه خانوادگی دارند، معاینات منظم ضروری است.
۹٫ آیا رژیم غذایی خاصی برای پرکاری تیروئید وجود دارد؟
اگرچه رژیم غذایی خاصی وجود ندارد که پرکاری تیروئید را درمان کند، اما مصرف ید در حد متعادل و اجتناب از مصرف زیاد مواد غذایی غنی از ید می‌تواند مفید باشد. در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه‌های خاصی در مورد رژیم غذایی بدهد.
۱۰٫ آیا پرکاری تیروئید روی بارداری تأثیر می‌گذارد؟
بله، پرکاری تیروئید می‌تواند روی باروری و بارداری تأثیر بگذارد. زنان بارداری که دچار این وضعیت هستند باید تحت نظر پزشک باشند، زیرا ممکن است نیاز به تنظیم درمان‌های خود داشته باشند تا سلامت خود و جنین حفظ شود.
